Myriokephalon’la İlgili Son Nokta
- Araştırma: Bayram AYGÜN
(Araştırmalarım Sonucunda: Bir İddianame’ m)
Saygıdeğer okuyucular, Yıllarca tarihçiler, araştırmacılar Myriokephalon Savaş alanı veya yerini arayıp durdular. Bir türlü savaş yerini tespit edemediler. Acaba kendileri kendilerine yanlış soru mu sordular?
Myriokephalon Savaşı veya savaşları tek bir savaş olmadığını, tıpkı İnönü savaşlarının (1. Ve 2. İnönü Savaşı) genel isminin İnönü Savaşı olduğunu bir an düşünmediler mi dersiniz.
Ya da Çanakkale Savaş: Deniz ve Kara savaşları olmak üzere ikiden çok savaşın bir bütündür. Hatta Çanakkale Deniz savaşı Boğaz ve Kara savaşı olarak: Arıburnu önleri, Conk Bayırı olarak ta kendi arasında ikiye ayrıldığıdır. Çanakkale kara savaşı da kendi arasında 29 cephede olmuş olmasıdır. Genel anlamda çok parçalı (1915-1916) Çanakkale savaşlarının tek bir isim adı altında Çanakkale Savaşı diyoruz.
Haçlı savaşlarının içinde olan batılıların tarihçileri de Myriokephalon Savaşı veya savaşlarının çok cepheli olduğunda birleşirken tek bu çok cepheler için: Myriokephalon Savaşı veya savaşları olarak adlandırılmaktalar.
Orta ve Batı Anadolu’yu içine alan dört ana ve 61 de parçalı olan bir savaşlar topluluğu denmekte. Selanik, Kavala, Atina, Preveze üniversitelerindeki akademisyenlerle yüz yüze bazen elektronik posta ile görüşmelerimde bu düşünceden yanalar.
***
Myriokephalon Savaşın son çatışmaları (1175 ila 1176) Isparta toprakları içinde 17 Eylül 1176 da Bizans ordularının Gelendost Yenice Çukurçayır,Gelendost Canlar Çukuru bölgesinde olduğudur. Aynı gün Gelendost Akmescit de 14 maddelik Bizans ordusunun teslimiyet anlaşmasıyla son bulmuş olduğudur. Ve Anadolu topraklarında Haçlı savaşları devam etse de Bizans’ın ya da Avrupalı Haçlıların takati kalmamış. Anadolu’nun gerçekten sahibi Müslüman Türklerin olmuştur. Sağduyulu Batılı tarihçilerin görüşleri bu!
***
Bir diğer hususta biçimde araştırmacıların, tarihçilerin Myriokephalon kalesi nerede? Bunun arayışı içindeler. Oysaki az sonra kaynaklarını vereceğim Bizans (Şimdi Yunan) tarihçilerine göre Bizans ordusu her bir yerleşim yerini sulak ve stratejik bölgelerden seçmiş olmalarıdır. Alışkanlığıdır bu!. Yani Bizans başının bulunduğu, önlem aldığı yerin ismini “kale” olarak adlandırmış olmalarıdır. “Mir” yani binlerce askerin Baş’ının Myriokephalon adı verilen kalesinden savaşı yönetme usulleri Bizanslılarda tarihi süreçte var olmasıdır. Myriokephalon savaşlarının yapıldığı Anadolu topraklarında her bir yerleşim yerinde bir kalenin olduğudur. Bu kale bilinen taş veya derme çatma ağaçtan olduğu ve korunacak biçimde yapıdadır.
***
Myriokephalon savaşı savaşlar topluluğudur. Ve dört ana ve 61 parçalı Orta ve Batı Anadolu da yapılan Haçlı din savaşlarının bütünleşmiş ismi Miryokefalaon Savaşı (Savaşları) dır.
Birincisi: Denizli yöresi (Düzbel, Kûfi Boğazı, Akçay vadisi, Çardak Geçidi) Bizans ordusu ve Selçuklu (Konya) Müslüman Türk kuvvetlerince yapılan Myriokephalon savaşının bir bölümü olup bu bölümün adı da Myriokephalon savaşı denilmekte. Türk Selçuklu ordusu galiptir.
Yine: ikinci büyük çatışmanın olduğuAnadolu’ muzu sonsuz Müslüman Türklerin vatanı haline getiren Myriokephalon savaşları veya Savaşları Denizli’ den başka Konya da (Bağırsak Boğazı bölgesi, Meldinis Kalesi (Hisar-ı Meldos/ Kale Tepe)bölgesinde de Selçuklu Devleti kuvvetleri galip gelmişler. Bu bölgenin de ismini BizanslılarMyriokephalon adı vermişler.
Üçüncü olarak: Eskişehir Dorylaion şehrinde (Şarhöyük) Miryokefalaon savaş alanı bölgesi çatışmalarında da Selçuklu Türk devleti askerleri galip gelirler. Bu bölgenin ismini de yine Haçlı Bizans ordusu kendi askerlik gelenekleri gereği Miryokefalaon demişler.
Dördüncü ana çatışma bölgesi. Savaşın sonsuz galibi olduğunun Bizans ordusunca onaylandığı yer olarak Miryokefalaon kalesi adı verilen ve Isparta Gelendost Yenice Çukurçayır bölgesidir. Hani araştırmacılar “Yenice Sivrisi” de denmekte. Haçlı askerleri tuttuklarını zannettikleri ve de askerlerin karargahlarının bulunduğu yere KALE veya Miryokefalaon kalesi dediklerini bir defa daha hatırlatmak istiyorum.
Esasında 2015, 2016 tarihlerinde Yunanistan araştırma Lozan Mübadilleri konulu gezilerimde Nea Lonia (Atina) Ispartalılar-Alanyalı Rumlar derneğinde Atina Üniversitesi profesörleriyle uzun süren yemek davetlerindeki sohbetler ettik. Uzun boyutluMiryokefalaon kalelerinin çok sayıda olduğunu, bu adlandırmanın tamamen Bizanslıların adlandırması olduğudur.
***
Yine savaşın bir yerde olmadığını çok parçalı savaş olduğunu tıpkı Çanakkale savaşları gibi bir, iki yıl sürdüğünü anlatmışlardı. Bir de çok önemli bir anlatıları oldu. Hatta çok sayıda daMiryokefalaon savaşları kaçıp kurtulan yaralı sağlam askerlerince Eğirdir Nis adasına, Barla’ ya, Sütçüler Ada da ‘daki akraba Rumlara sığınan Miryokefalaon askerlerinin sekiz yüz yıl önceki savaş anılarından kesitler anlatıldı, not aldım!
Yukarıda anlattığım anlamda yazmaya çalıştım. Nasip olursa, bundan böyle Bizans ordusundan kaçan veya dağılan Miryokefalaon savaş askerlerinin anlatıları yıllarca Nis Ada Rumlarında unutturulmadan konuşulmuş. Hatta kendi Haçlı inançları gereği ibadethanelerindeki sohbetlerinde de papazlarca Psidya (Isparta) bölgesinde yoğunluklu çatışmalardaki hikâyeleri anlatmışlar. Şahsıma da Atina, Selanik, Kozani, Preveze üniversite hocalarınca ( Isparta ve Burdur’dan Lozan Mübadelesinde gidenlerin torunları çoğunlukla) şahsıma anlatılan Miryokefalaon hikâyelerini bundan böyle yazılarımda vereceğim.
***
Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan orduları ile Bizans Lideri Manuel Komnenos kuvvetleri arasında çok parçalı savaşın sonuncu çatışmalarının 17 Eylül 1176 da yapılanIsparta bölgecinde yapılmış olmasıdır. Hem de bu tarih Bizans ordusunun teslim oluşunu, yenikliklerinin 14 maddelik anlaşma ile Gelendost Canlar Çukuru Akmescit bölgesinde onaylandığı tarihtir. Bizans Manuel ordusunun Müslüman Selçuklu kuvvetlerine teslim oluşları ve 14 maddelik anlaşma metinlerini yine önümüzdeki günlerde köşemde yayınlamayı düşünüyorum. Sonra da (Nasipse) kitaplaştıracağım yıl içinde. Hatta Suriye, Kudüs bölgelerindeki Haçlı çatışmalarında Haçlı askerlerin savaşta şehit olan Müslüman askerlerin etini yani yamyamlıklarını Isparta Psidya bölgesindeki 8-1o bölgemizde de askerlerin başındaki papazların dini fetvalarıyla da ölen askerlerin etlerini yedikleri ile ilgili şahsıma anlatılan hikâyeler oldu. Savaştan dönen Haçlı askerlerin yıllar önce savaş anılarını anlatıp günümüze kadar geldiğini Akademisyen Lozan Mübadillerinin torunlarından duymaktayız.
Miryokefalaon Savaşı Çok Parçalı Savaştır
Tek bir bölgede yapılmış değildir. Zaten tek bir bölgede yapılmış olsaydı Miryokefalaonsavaşının tek bölgede yeri belli olurdu. Tüm Orta Anadolu ve batı Anadolu’da olmuş bir savaşlar bütünüdür. Bundan dolayı savaş yeri aramak yerine Batı ve Orta Anadolu’nun genelinde olmuş çatışmalar bütünüdür demek yerinde olacaktır.
İşte bundan dolayı orda mı oldu, burada mı oldu arayışlarının bundan dolayı sonuçsuz kalmasıdır.Yaklaşık iki yıl süren savaşlar topluluğunun ortak adı: Miryokefalaon savaşıdır. 17 Eylül 1176 hem son çatışmaların olduğu günün tarihidir..
Hem de; Gelendost Yenice Çukurçayır, Gelendost Canlar Çukur bölgesinde Bizans ordusunun teslim olduğu, 14 maddelik teslim bayrağını gösterdiği gün olduğunu anlıyoruz.
Bizans ordusu dört ana bölgede kendilerinin adlandırdığıMiryokefalaonkalesi önlerinde Miryokefalaon Savaşı Eskişehir, Konya, Denizli ve Isparta- Gelendost bölgelerinde dört ana yerdeki çatışmalar için de Miryokefalaon ismi kullanılmıştır. Bir kaleden çok Bizanslıların savaş yeri için karargâhlarına KALE adı verdikleri, savaş bölgelerinin adı için de Mir yani baş ya da baş’ ın yurdu anlamında Miryokefalaon denildiğini unutmayalım.
Bu makalede, yukarıda adları belirtilen ve birinci elden kaleme alınan tarihi kaynaklarda yalnızca savaş yerinin konumuyla ilgili temel veri-bilgi ve coğrafi adlar ayırt edilmiş. Bunlar coğrafya biliminin sağladığı imkânlarla geniş bir şekilde irdelenmiş ve değerlendirilmiştir. 61 parçalı Miryokefalaon savaşlarının büyüklü küçüklü çatışmaların Psidya (Isparta) bölgesinde çoklu çatışmaların olmasının bir nedenini Yunanlı tarihçiler şöyle yorumlamaktalar.
Psidya yani Isparta bölgesi Hz. İsa’ nın elçi yardımcısı sıfatında olan Pavlus ‘un mektubatlarını (İncil’in ana ayetlerini) Isparta Sütçüler, Barla, Uluborlu, Yalvaç Sütçüler Adada bölgelerinde yazmış olmasını bağlamaktalar. Sütçüler ilçesinin eski ismi de ( Aziz St Paul) Pavlus’ tur. Yani Hz. İsa’nın yardımcısının bu bölgede uzun müddet kaldığı belgelerde sabittir.. (Kültür Ve Turizm Bakanlığı Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Kararıyla Elçi Pavlus MS 47’ de Isparta İli Sütçüler ilçesi Beydilli köyü 26.09.2029 /268 tarih ve 2019/9821 tarih tescilli kilise de iki yıl kaldığı İncil ayetlerini burada yazıya geçirdiği notları)
Bu nedenle: 17 Eylül1176 ‘da 14 maddelik Bizans ordusu yenilmiş. Gelendost Canlar çukuru Akmescit bölgesinde Selçuklu Sultanı II. Kılıçaslan ve Bizans lideri Manuel arasında varılan anlaşmanın bu bölgede olmasının nedeni bu bölgenin Elçi Pavlus’un Hristiyanlığı yaydığı bölge oluşundandır. Miryokefalaon savaşlarında yenikliği kabul eden Bizans ordusu Selçuklu Müslüman Türk ordusuna karşı teslim bayrağını burada çekmiş olması, Bizans ordusu komutanı olarak Türklere karşı yenilmesinden dolayı kendilerince kutsal sayılan Psidya bölgesi içinde yeniklik sözleşmesini imzalamasının bir nedeni de yenikliğinden dolayı Hz. İsa ve Elçi Pavlus’ un kendilerini af etmelerini istemelerindendir.
Kenneth M. Setton, Robert Lee Wolff, Harry W. Hazard« Haçlı Seferleri Tarihi, Cilt I. Cilt II: Sonraki Haçlı Seferleri, 1189–1311″
Anadolu’yu Müslüman yapan Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan ve Miryokefalaon şehitlerine Allah rahmet eylesin inşallah!
Kaynakların bir kısmı:Yunan Ulusunun Tarihi (Xilon, Bilimsel tarihi makaleler,Atina Yayınevi-Dudaklar Tarih Dergisi). Miryokefalaon Savaşı konusunda Atina Nea Lonia Ispartalı ve Alanyalı Rum derneğinde sohbet ettiğimiz Isparta’dan giden Rum torun Profesörlerden bazıları. 800 Yüz yıllıkMiryokefalaon Haçlı askerlerinin hatıra anlatılarıyla ilgili özellikle Psidya Isparta bölgesiyle ilgili yazılarımı ilerleyen günlerde köşemde okuyacaksınız.