YETKİN DİL VE UYGARLIK
- 1.Bölüm
Uygarlık ile dil birlikte var olur. Dil yetkinleşmeden, beyin yapıları gelişmeden uygarlık nasıl var olabilir. Dilin yetkinleşmesi için, önce bir dil matematiğinin ortaya çıkması ve mantıksal bir yapısının olması gerekir. Kök dil, konuşmak için yeterli olabilir. Köke eklemeler yaparak biraz daha derinlikli anlamlar çıkar ve etkin dil haline gelebilir. Fakat felsefi ve bilimsel konuları anlatmak için dilin yetkinleşmesi, köke ardı ardına eklemelerin yapılabilmesi ve bir alfabesinin olması gerekir. Bunu hece dilden alfabe dile geçiş yani yetkin dilin matematiği diyoruz.
Bilim insanımız Prof. Dr. Necati Ağıralioğlu’nun bir tespitini aşağıda paylaşalım.
Amerikalılaştıramadıklarımızdanmısınız? ‘Amerika’ kelimesine 13 Türkçe ek yapılmış. Yapılan her ekin, kelimenin anlamını nasıl değiştirdiği görülüyor. Bunu bir de İngilizce ile deneyelim.
Amerika: America
Amerika-lı: American
Amerika-lılaş: BecomingAmerican (Americanizing)
Amerika-lılaştır: tomakeoneAmerican (toAmericanize)
Amerika-lılaştırama: unabletomakeAmerican
Amerika-lılaştıramadık: onewhowewereunabletomakeAmerican
Amerika-lılaştıramadıklar: thosewhowereunabletomakeAmerican
America-lılaştıramadıklarımız: one of thosewhowewereunabletomakeAmerican
America-lılaştıramadıklarımızdan: fromone of thosewhowewereunabletomakeAmerican
America-lılaştıramadıklarımızdanmı: arefromone of thosewhowewereunabletomakeAmerican
America-lılaştıramadıklarımızdanmısın: Wereyou (singular) fromone of thosewhowewereunabletomakeAmerican (Americanize)
America-lılaştıramadıklarımızdanmısınız: Wereyou (plural) fromone of thosewhowewereunabletomakeAmerican (Americanize)
Yukarıdaki örnek; hangi dilin matematiksel ve mantıksal olduğunun bariz göstergesidir. Türkçe de ‘leb’ demeden ‘leblebiyi’ anlayabilirsiniz. Bu, beyin yapısının en eski dil yolağı olan SLF 1 (SuperiorLongitudional Fasciculus-1) sayesinde mümkün olur ve dilin eskiliğine delalettir. Üstelik hatırlatıcı ve sorgulayıcı özelliği ile düşünce ve fikir üretimine katkıda bulunur. Kelime türetme ve anlama ulaşmadaki kolaylık nedeniyle dil hızlıca yetkinleşir.
-devam edecek...