ÖZGÜR DÜŞÜNCE
Ali TAŞ
Küçük Frigya bölgesinden Epiktatos’u, Sütçüler Yazılı Kanyon kitabesinde yer alan ‘Hür İnsan’ adlı şiirinden biliyoruz. Epiktatos, Latinlerin egemen olduğu dönemde Roma’ya da gitmiş, görüşlerini orada da söylemişti. ‘Hür insan’ şiiri bu açıdan anlamlıdır. Özgür düşüncenin yeşerdiği; Truva, Lidya, Misa (Misya), Karya, Frigya, Likya gibi 22 şehir devletinin yer aldığı Eğirdir Gölü (Göller Bölgesi) çevresi Etrüsk dini ve kültürel merkezidir yani Küçük Anadolu’dur.
İskit Goysitiri ile Attis (Frigya) tanrıları özdeştir. Tarihçilerin babası olarak adlandırılan Herodot; Goysitiri, Apollon ile özdeşleştirir. Karyalıların Zeus (İç Öy Öz – Öbür Dünya Hakimi) inanışına, kuzey komşuları Lidyalılar ve Misyalılar da katılır. Keza Meryem Ana, ilk defa bu bölgede (Apollania bölgesi) görülmüştür.
Karya (aynı zamanda Pelasglar - İskit), Truva’nın müttefikidir. Lidyalılarla akraba olan ve kısrak sütü içen Misyalılar da Truva’nın müttefikidir. Akkad ve Hitit zamanlarında Turukku ile Assuva birliğini kurmuşlardır.
Bu bölgenin insanı olan tarihçi Homeros’un Truva – Aka savaşını (M.Ö. 1200) gördüğü söyleniyor. Biliyoruz ki bu devirde Etrüsk alfabesi kullanılıyordu. Aynı zamanda M.Ö.8 yüzyılda da yaşayabileceği belgelerde yer alıyor. Bu tarihte Homeros’un; Karyalılar’ ın Zeus’unu Fenike alfabesiyle Zeus tanrısı diye okuduğu belirtiliyor (Kazım Mirşan tesbiti). Peki, Homeros’u M.Ö. 8.yy’ da kim diriltmiş olabilir? Yoksa Homeros’un gerçek adı (M.Ö. 6 yy. da yaşamış) Pers’li Melesigenes olup Xenophones’in oğlu mudur?
Şimdi Ramazan Topraklı’nın aşağıdaki haritasına göz atalım. Bu çoğrafi bölgeyi M.Ö. yıllarda hatırlayalım. Apallon (Uluborlu) komşu Dinar’a bakalım. Dinar’da ki kalıntılar, 2. Efes (Apemenia Kibotos) olarak adlandırılıyor. Efes, Karya bölgesi olarak bilinir. Yalvaç’taki Simenes çayının kuzeyi Lidya, güneyi Karya olarak belirtilir. O zaman bu Efes, ne zaman batı’ ya kaydı ya da kim kaydırdı? Frigler’le özdeşleşen Kibele; Hoyran Gölü, Kötürnek köyü yakınlarında yer alan Killene ve yakınındaki Kybellion olabilir mi?
Eğirdir Gölü çevresi; yukarıda isimlerini saydığımız şehir devletlerinin Anadolu’da ki yönetim merkezi olabilir mi? Eğirdir’deki kaleyi Lidyalıların yaptığı söylenir. Lidya ve Pers savaşının Kemer Boğazında (Halys) başladığı (M.Ö. 585) ve Pteria’ da devam ettiği (Seydişehir – Karaman bölgesi) belgelerde yazılı. Bu bölgenin (Lidya) insanı Thales, savaş sırasında güneş tutulması olacağını Lidyalılara söylemiştir. Fakat Lidyalılar, Persler’e karşı muvaffak olamamışlardır.
Thales teoremini biliyoruz. Matematikçi ve filozof Thales; bilim ve felsefenin öncülüğünü yapmıştır. Thales, İyonya aydınlatıcısının başlatıcısı olarak bilinir! Felsefe okulunun kurucusudur. Bu bölgede iki okul olduğunu tahmin ediyoruz. Birincisi Eğirdir Gölü (Hoyran) bölgesinin batısı (Milet bölgesi) diğeri Hoyran gölünün doğusu (Arzava bölgesi). Thales (M.Ö. 624/623, M.Ö. 548/545), Yunanistan’a nasıl gitti? Aşağıda isimlerini vereceğimiz bilim insanları ve filozoflar; Küçük Anadolu’dan Avrupa’ya ne zaman kaydırıldı?
Anaksimandoros (M.Ö. 610, 546); Thales’ in öğrencisi. Doğa filozofu ve doğa araştırmacısı olarak bilinir. Metafizik konulara girmiştir. Milet’li olarak söylenir.
Anaksimenes (M.Ö. 585,525); fizikçidir, bu bölgenin Karya (Yalvaç) taraflarındandır. Lidya – Pers savaşı sırasında öğrencileri başka bölgelere (herhalde Avrupa’ya!) dağılır.
Pisagor (M.Ö. 570,495); Thales’in öğrencisidir. Matematikçidir (Pisagor teoremini hatırlayalım) akla dayalı felsefeyi savunur. Milet’li olarak bilinir.
Heraklitos (M.Ö. 535?-475); Efesli filozof olarak bilinir. (Lidya - Truva yöneticisi Herakleid hanedanlığını hatırlayalım).
Aristophones (M.Ö. 456-386); Attika’lı yazar ve filozof.
Sokrates (M.Ö. 469-399); Attika’lı, ahlak felsefesi ve Devlet’i tanımlayan kişilik. Küçük Anadolu şehir devletlerinde görülen demokrasiyi Sokrates tanımlamıştır. Ayrıca gramer üzerine çalışmıştır.
Platon (M.Ö. 427-347), hocası Sokrates’ten etkilenmiştir, Attika’lı olarak bilinir. Ruhun ölümsüzlüğü ve Devlet tanımı üzerinde çalışmıştır. Eflatun olarak adlandırılır. (Seydişehir’de ki Eflatun Pınarı ve Eğirdir Yeşilada’ da ki Eflatun türbesini hatırlayalım).
(Attika’da kurayla demokrasi), Yunanistan Atina’ da nasıl demokrasiye dönüştü? Keza Attika, İzmir yakınındaki bir ada olan Delos aracılığı ile Yunanistan’ da Attika (M.Ö. 477), bizim Isparta ise Yunanistan Lakedaiman’da (M.Ö. 43) Sparta olarak adlandırılmıştır.
Biraz felsefe yapalım. Akla ziyan bu çelişkileri çözecek, özgür düşünceye sahip bilim insanları ve tarihçilere ihtiyacımız yok mu? Ne düşünüyorsunuz?