BİZDE BÖYLE DERLER
Folklor: Bir toplumun gelenek, görenek, inanç ve sanat etkinliklerinin tümü şeklinde tanımlanabilir. Toplumdaki gelenekler ve görenekler yöreden yöreye farklılıklar gösterebilir. Toplumda farklı geleneklerin olması başkaca açıklanamaz.. Böylesi bir yazıyı okul arkadaşım ve köylüm, emekli eğitimci Hidayet Çağır’ın internet sayfasından aldım. Bayağı empatik de geldi. Okurlarımla paylaşmayı yeğledim. Çoğu kimselerin de zevkle ve gülümseyerek okuma fırsatını bulacaklarından eminim.
***
Derler Bizde!
Davete “OKUNTU”, yengeye“ GUMA”,
İnceden açılmış ekmeğe “YUKA”,
Sac içinde “KÖMBE”, üstte “BAZLAMA”,
Savrulan buğdaya “CEÇ” deller bizde!
Babaanneye “EBE”, halaya “BİBİ”,
Amcaya “EMMİ” der, çocuğa “SABİ”,
Uzağa “IRAK” der, yakına “BERİ”,
Birini çağırırken “HİŞ” deller bizde!
Hastalığa “MARAZ”, öksürüğe “ÇOR”,
Yabancıya “EL”, acemiye “TOR”,
Hanıma “AVRAT” der, konuşmaya “ŞOR”,
İşler kötü ise “YAŞ” deller bizde!
Büyük kaba “HELKE”, küçüğe “SİTİL”
Tohuma “BİDER” der, fidana “ŞETİL”,
Şakaya “YARENNİK”,
Girmekse “DIKIL”,
Leğen demezlerde “TEŞ” deller bizde!
Düğmeye “İLİK” der, eşarba “YAĞLIK”
Yayılmış yoğurdun suyuna “KATIK”,
Ayrana “ÇALKAMAÇ”, yayığa “YANNIK”,
Avşar pilavına “AŞ” deller bizde!
Çukurlara “YARIK”, bedavaya “BELEŞ”,
Hayvan ölüsüne “ÜLEŞ”,
Güzele “GÖKÇEK” der, bir adı “KELEŞ”,
Rüya demezlerde “DÜŞ” deller bizde!
Herhâlde “ELLEHAM”, bir adı “ZAHAR”,
Ameleye “IRGAT”, koyuna “DAVAR”,
Tazeye “ACER” der, yokuşa “BAYIR”,
Koş gel demezlerde “GOP” deller bizde!
Kırmızı “TOKADALI”, pembeye “ŞAYAK”,
Amcaya “EMMİ”, kibâra “KIYAK”,
Az önce “DEBİYAK”, demine “BAYAK”,
Otun samanına “KES” deller bizde!
Dünürüne “HISIM”, düşmâna “HASIM”,
Gömleğe “İŞLİK” der, ilmeğe “DÜĞÜM”,
Havluya “PEŞKİR”, bakraca “GÜĞÜM”,
Yetmemiş armuda “KEŞ ” deller bizde!
Gezmeye “HALAKA”, zarara “GAREZ”,
Nüfusa “HORANTA”, murâda “MURAZ”,
Biçilmiş ekinin yerine “FİREZ”,
Bahardan önceye “GIŞ” deller bizde!
Okula “MEKTEP” der, tokata “ŞAPLAK”
Tarlada su akan yerlere “SAVAK”
Esire “YESİR” der, Üşümek “BUYMAK”
Ağaç kırılınca “HAŞ” deller bizde!
Fasulyeye “PAKLA” der, Pencereye “PENEK”
Havuca “PÜRÇÜKLÜ”, Yıkanmak “ÇİMMEK”
Çiftçiye “İREÇBER, bakmak “DEANEMEK”
Bayat yumurtaya “CILK” deller bizde!
İşarete “IŞMAR”, t avıra “ZAVIR”
Önceye “SELEF” der,G eçmişe “BILDIR”
Lüzumsuza “VETSİZ”, kahıra “GAHİR”
Anlaştık demeyip “HE” deller bizde!
Elbiseye “ASBAP”, Y ıkanmış “YUNUK”
Yanağa “AVURT” der, Surata “DULUK”
Civcive “CÜCÜK”, Hindiye “CULUK”
Kümese sürerken “KİŞ” deller bizde!
Değneğe “MESES” der, balkona “ÇARDAK”
Sipariş “ISMARIÇ”, Kızmaksa “SOKRANMAK”
Uzaklaşmanın adı “IRAMAK”
Eşeğe binerken “ÇÜŞ” deller bizde!
Çukur taşa “GAKLIK”, dolaba “GAPLIK”
Tavaya “ELLİCE”, yemeğe “AZIK”
Testiye “CERE” der, takıya “BEKLİK”
Karnın yemiyorsa “ŞİŞ”
Evet yerine kısaca “HEYE” deller bizde!
- Muhsin Durucan