UYKUSUZLUK SORUNU
Acıyla tatlıyla günler geçince
Saygıyı ekerek sevgi biçince
Mutluluk arama yeli esince
Gönlümün teline sert basma güzel.
MD
İyi uyuyamayan özellikle ileri yaştaki insanların depresyon, dikkat ve hafıza sorunları, gündüz aşırı uyku hali yaşama ve gece daha fazla düşme yaşama olasılığı daha yüksektir.
Uykusuzluk, pek çok neden dolayısıyla ortaya çıkabilen bir sorundur. Uykusuzluğun en sık rastlanan nedenlerinden biri duygusal ve psikolojik sorunlardır. Kişinin mutsuz ve üzgün olması, depresyona girmesi, incinme sonrası stres bozukluğu yaşaması uykusuzluk problemine çağıran etkenlerdir. Duygusal ve psikolojik rahatsızlıkların yanı sıra fiziksel olarak çekilen acılar ve rahatsızlıklarda uykusuzluğa neden olmaktadır. Uykusuzluğun diğer nedenleri ise şöylesıralanabilir:
- Stres, kaygı gibi duygular
- Bireyin sevdiklerinden ayrı kalması
- Gürültü, ışık, soğuk, sıcak gibi çevresel faktörler
- Fazla ölçüde kafein tüketimi
- Fazla ölçüde alkol ve sigara tüketimi
- İlaç kullanımı
- Aşırı ölçüde yemek yenilmesi
- Gece uyumayarak gün içerisinde uyumak…
Uykusuzluk hastalığının tedavisi için en sık kullanılan yaklaşımlar; iyi uyku alışkanlıkları, uykuyu başlatıcı ilaçların kullanımı ve sağaltım seçenekleri olarak sınıflanabilir. Size en uygun tedavi yöntemini bulmak için uzman hekiminize danışmayı da düşünebilirsiniz.
Yat ve uyu!
Bu karanlık, bu uzun kış gecelerinde...
Soğuk, buzdan bir perdeyle süslerken camı,
Dolaşırken birçok siyah gölge odamı,
Damarımda kurşunlaşıp donarken kanım;
Yine seni düşünmekle geçer zamanım...
Bu kimsesiz... Bu mahzun kış gecelerinde...
Serpilirken pencereme avuç avuç kar...
İçerimde hicranlardan bir nehir akar...
Karların da lambam gibi rengi sarıdır...
Onlar yırtık bir mektubun parçalarıdır:
Rüzgâr, sana yazdığımı geri getirdi...
Pencereden dondurucu bir nefes girdi...
Rüzgâr yaptı her çatıda ayrı bir makam...
Yine senin hayalini gördüm bu akşam...
Hançeremden alev gibi çıktı bu çığlık:
-Git istemem! Git istemem! Çık odamdan çık!
Ah! Ne dedim? . Hayır gitme. Hayır gitme... Gel!
Ben git dedim, dedim ama sen işitme... Gel!
Sensin beni en onulmaz yerimden vuran,
Fakat sensin yine boş ömrü dolduran...
Bu çılgının senden başka muini var mı?
Gitme... Beni senden başka kimse anlar mı?
Gözlerimi sen ki başka bir ufka açtın...
Nerdesin ya? Nerdesin ya? Ah neden kaçtın?
Yapyalnızım... Etrafımda yok senden bir iz...
Odam sessiz... Dışarda yağan kar sessiz...
Bu geceler dayanılır gibi değil ki...
Ey şimdi bu satırları okuyan bil ki:
Istıraplar yüz katlı kış gecelerinde...
Fakat kızgın yanardağlar çıksa bağrımda,
Senin için ben her derde katlanırım da
Derim ki: 'Bu gecelerin ızdırabiyle,
Ben ağlasam, harap olsam, çıldırsam bile;
Sen ateşli vücudunla ısınan rahat,
Yatağında bir rahibe saffetiyle yat...
Yat ve uyu! Bu tatlı kış gecelerinde...
Sabahattin Ali-1928
***
Uykusuzluk sorunu nasıl tedavi edilir?
Uykusuzluk; ilaç tedavisi, psikoterapi gibi pek çok yöntem ile tedavi edilebilecek bir sorundur. Uykusuzluğun en yaygın tedavi yöntemlerinden biri ilaç tedavisidir. Uykusuzluğun tedavisi için verilen ilaçlar, kişilerin uykuya dalmalarına ve geceleri uyanmadan yeterli miktarda uyumalarına yardımcı olmaktadır. Genellikle birkaç haftalık için kullanım için verilen ilaçlar, uyku düzeni oluşturulduktan ve uykusuzluk sorunu aşıldıktan sonra bıraktırılmaktadır.
Uykusuzluğun tedavisinde kullanılan bir diğer yöntemde bilişsel davranışçı yöntemdir. Butedavi yöntemi, genellikle uykusuzluğun nedeninin psikolojik sorunlar olduğunda kullanılmaktadır. Uykusuzluğun ortaya çıkmasına neden olan düşüncelerin, stres yaratan duyguların fark edilmesi ve kontrol edilerek atlatılmaya çalışmasını amaçlayan bilişsel davranışçı tedavi yöntemi, uykusuzluğun tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir.
Uykusuzluk sorunun çözülmesi için kişiler kendileri de bazı önemler alabilirler. Yatmadan önce; çay, kahve gibi kafein içeren içecekler tüketmemek, gündüz uyumamaya özen göstermek, belirli bir saatte uyumak ve uyanmak uykusuzluk, için alınabilecek önlemlerdir.
Yaşlı bireylerin erken yatma isteğine direnip mümkün olduğu kadar oyalanarak geceleyin uyumaya çalışmaları gerekir. Çünkü akşamın ilk saatlerinde uyuyan biri doğal olarak gece saatlerinde uyanacaktır.
Başkaca öneriler:
*Yaşlılar gün içinde gençlere göre daha fazla dinlenme ihtiyacı duydukları için gündüz saatlerindeki kestirmeleri fazla olabilir. Bu da gece uykusunun süresini kısaltır. Yaşlı bireylerin gündüz uykusunun süresini kısa tutmalıdır.
*Yatma saatinden önce yapılan hafif gevşeme egzersizleri uykuya daha rahat geçilmesini sağlar.
*Yatak kıyafetleri sağlıklı, rahat ve ferah olmalıdır.
*Yatmadan önce ağır, baharatlı yiyecekler yemekten, sindirilmesi zor gıda maddeleri tüketmekten kaçınmak gerekir.
*Yatmadan önce yapılması gereken diş temizliği ve diğer rutin temizlik işleri ihmal edilmemelidir.
*Yatak odası tamamen karanlık olmalıdır.
*Akşam yemeğinden sonra fazla miktarda sıvı tüketmekten kaçınmak gerekir. Böylece uyku arasında tuvalete gitme ihtiyacı azalır.
*Yatak sağlıklı, rahat ve temiz olmalıdır.
*Sağlıklı bir uyku için yatağa boş mideyle girmek gerekir. Fakat bazen 1 bardak ılık süt uyumaya yardımcı olabilir.
*Yatmasının üstünden yarım saat geçtiği halde uyuyamayan kişi yatağından çıkmalı ve parlak bir ışık altında olmamak şartıyla müzik dinlemek veya okumak gibi yorucu olmayan aktiviteler yapmalıdır.
*Doktor tarafından tavsiye edilmemiş herhangi bir ilaç kullanılmamalıdır.
*Yatak odasının çevresi sessiz ve yeterli derecede karanlık olmalıdır.
*Günün geç saatlerinde çay ve kahve içilmemelidir.
*Gün içinde bir süre güneş ışığına maruz kalınmalıdır.
*Kişi kendini endişeli, üzüntülü veya gergin hissediyorsa ılık bir duş alması faydalı olabilir. Ilık duş insanı rahatlatır ve uykuya daha kolay dalmasına yardım eder.
Sağlıklı yaşam için okurlarımın iyi uykularda olmasın dilerim!
- Muhsin DURUCAN