BELLEK VE TARİH
Zeki TARHAN – ANKARA
Dün öğle saatlerinde getirmişti Kargo elamanı. “BELLEK VE TARİH” Ali TAŞ’ın son eseriydi, fırından yeni çıkmıştı / el yakıyordu… Eserin müellifi ise; Eğirdir'deki Entelijansiya' nın önde gelenlerinden ve de kanaat önderlerinden biriydi. O, aynı zamanda; Eğirdir'deki "TAŞ KAHVE KÜLTÜRÜ"nün günümüzdeki post modern temsilcisiydi... Önce, ön kapak görselini inceledim, sonra arka kapak… Kitap içeriğinde resimler yer almış mı diye baktım, birkaç resim ve çizimler vardı. Okumaya başladım… Bana çarpıcı gelen satırların altını renkli kalemlerle çiziyordum…
***
TAŞ; “…Bu kitap, insanlık adına bir çiğnek (/ kıvılcım) çakmak taşı olabildiyse birlikteyiz demektir.” diye noktayı koyuyordu. Eğirdir Belleğini anlatırken de; “…Kilimlerde, mezarlarda görülen damgalar, basit bir şekilden öte sosyo – kültürel işaretlerdir.” diyordu… Ön kapaktaki görsel ise; TAŞ’ın babaannesinin yaklaşık 100 yıl önce dokuduğu kilimdi.
***
TAŞ, Eğirdir’in belleğini anlatırken, bakın ne diyordu; “Belleğe ilk kayıtlar önemlidir, unutulmaz. Bellek kaybı olsa bile (Örneğin; Alzhemir) ilkler hatırlanır. Şehirlerin yaşayan görsel bellekleri de müzelerdir.”
…Ve devam ediyordu “…Eğirdir’de; Anadolu’nun Batı’ya ve Akdeniz’e açılan kapısı, medeniyetlerin kesişim noktası ve Türk imgesinin hatırlanacağı ve kullanılacağı bellek yada müze, şehir müzesi olmalıdır. Uyuyan güzel Eğirdir’de kadınların ön plana çıktığı (Ana Tanrıça bölgesinde);
Yumurtaş (Sekibağ), tarihi eski. / Çıtlık Yazlası, tarihi eski. / Kadınlar Pınar Pazarı, neredeyse bin yıllık. / Dünyada ilk Kız Kilisesi, tarihi eski. / Karı Bağları (/ Karabağlar ) / Psidia inanç bölgesinin bu bölgede varlığı / Dokumacılık, ( kadınların eseri kilim ve halı dokuma), tarihi eski.
İşte bütün bunlar, TAŞ’a göre; Ana erkil medeniyet ve inanç merkezinin kesiştiği nokta olarak burayı, yani; EĞİRDİR’i önemli kılmaktaydı…
***
TAŞ’ın bu eserinde, Eğirdir’deki kadınların ayrı bir yeri ve de önemi vardı. Bu konuda yazarın hareket noktası da; tıpkı Ramazan TOPRAKLI’ nın izlediği “yer adları” yöntemiydi. TAŞ; yer adlarının varlığının, Eğirdir’ de kadının ne denli önemli olduğunun göstergesi olarak görüyordu…
***
Bu satırları yazarken, İNEK DENİZİ aklıma geldi. Ve 1944’te vefat eden ve Çömez Mehmet’in (/Barlas) ninesi olduğu söylenen “Nadire Nine” lakaplı Eğirdir’in ilk ÇEVRECİ kadının mezarı, Yelli Belen’in en yüksek tepesinde, tek mezar olarak bulunuyordu…
Nadire Nine’nin özelliği ise şu idi; Yukarıda belirtilen kültürel etkinliklerin zamanını / gününü bütün Eğirdir halkına, bilhassa kadınlarına duyurur, örf / adet / gelenek ve göreneklerimizi anımsatır, hazırlıkların ona göre yapılmasını sağlardı… Ve Nadire Ninenin vasiyeti ise şöyleydi; “Beni, YELLİ BELEN’in en tepesine gömün.”
----- 0 ----