EĞİRDİR GÖLÜ, KOVADA KANALI, KOVADA KANALINA GELEN AKARSU; NİTRAT
ve YERLEŞİM TEHLİKESİNDE!
(2)
DOĞA ve İNSAN KAZANIR
Çıkarılan HASSAS SU
KÜTLELERİ YÖNETMENLİĞİ (HSKY) Çok ama çok önemli
Mutlaka uygulanmalı.
Uygulandığında, doğa ve insan kazanacak
Dünya-Ülkemiz-Yöremiz için; temiz ve
yaşanır bir çevre, bilinçli gıda üretimi, dengeli, sağlıklı- ve yeterli
beslenme, sağlıklı yaşam hakkımız
Nitrat
ve nitrit insan sağlığına ve çevresine olan olumsuz etkilerinden dolayı
gıdalarda bulunması istenilmeyen bileşiklerdir Kaynağı azot, sular, toprak,
hava azotla yüklü
Sonuç
Çözüm var!
GIDALAR DOĞAL OLUŞUMUNDA
-MEVSİMİNDE- YENİLMELİDİR
ÇOCUKLARA DİKKAT
Sularda ve
meyve-sebzelerde yüksek miktarda nitrat bulunması birçok gelişmiş ve gelişmekte
olan ülke için ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Pancar, kereviz,
marul, ıspanak ve turp gibi sebzeler yüksek oranda nitrat içerirler.
Karnabahar, patates, yeşil soğan-soğan, tatlı mısır ve bezelye, domates gibi
sebzelerle, karpuz, kavun, elma, armut su ve topraktaki azot seviyesi yüksek
olduğunda bu bölgelerde yetiştirilen sebzeler yüksek nitrat içeriğine sahip
olmaktadır. Bunun sonucunda bu tür gıdalar hastalıklara, zehirlenmelere neden
olabilmektedir. Buna en tipik örnek; ülkemizde de yaşanan Karpuz
zehirlenmesidir. Uzmanlar, karpuzun kabuk ve kabuğa yakın etli kısımlarının
yaşlılara, anne adaylarına, bebeklere kesinlikle yedirilmemesi gerektiğini
bildirmektedirler. Karpuzun kabuktan 3
cm'den daha yakın kısmı yenmemelidir .
Birçok sebze ve meyvenin hasat, üretim
zamanından daha önce yenilmesinin, nitratın süte geçme kolaylığı nedeniyle bu
tip ürünlerin, yaşlılara, anne adaylarına, lohusa anneler için tehlike arz
ettiği bildirilmektedir. Nitrat-azot yüklü besin ve türevlerinin hayvanlara
aşırı oranda verilmesinin, et, süt ve ürünlerini de olumuz etkileri olduğu
bildirilmektedir. Karpuzdaki nitrat yoğunluğunun pratik olarak, soğuk su
kaynatılarak içerisine bir parça karpuz konulduğunda su pembeleşiyorsa bu
karpuzların yenilmemesi önerilmektedir.
TÜRKİYEDE NİTRATA HASSAS
TOPRAK VE SU KAYNAKLARI
Nitrat
ve nitritin gıdalarda ve içeceklerde artmasının nedeni topraktaki organik
maddelerden, azotlu gübrelerin ve böcek ilaçlarının kullanılmasından ve
kimyasal endüstri atıklarından kaynaklanmaktadır. Sulardaki nitrat ve nitrit
düzeyleri su kalitesinin en önemli belirleyicisidir
Ülkemiz de,
bölgemiz de, Eğirdir Gölü ve Havzasında yerli-yabancı bir çok araştırmacının
çalışma sonuçlarına ve Orman ve Su İşleri Bakanlığının (23ARALIK 2016 da HASSAS SU KÜTLELERİ YÖNETMENLİĞİNDE) belirtiği gibi çok bölgemiz nitrata hassas konumdadır(http://ec.europa.eu/
agriculture prat. EÜ, Gökdayı, SDÜ,
vd.). Bu uyarılar, gerek inan sağlığının ve gerekse havzadaki tarımın geleceği
için göz ardı edilmemesi gereken çok önemli uyarılardır.
YABANCI OTLARLA
MÜCADELEDE
KULLANILAN OT İLAÇLARI
ÇOK DAHA TEHLİKELİ
Göllerin,
dereleri ve yer altı sularının kirlenmesi(zehirlenmesi) kimyasal endüstri
atıkları ve tarımda kimyasal-sentetik- gübre ve ürüne zarar veren canlılar için
kullanılan pestisit uygulama (ot ve böcek öldürücüler) işlemindeki kullanılan
pestisit miktarı, zamanlaması ve uygulama yöntemi, pestisit kirlenmesi
sorununun oluşmasında oldukça önemlidir. Ne kadar çok yapay-azot kaynaklı gübre
pestisit kullanılırsa tüm sularının kirlenme ihtimali de o kadar çok
olmaktadır. Bunun yanında çorak alanlarda doğal olarak meydana gelen azot bağlanması,
topraktaki organik maddelerin bozulması ve insan ve hayvan atıkları neticesinde
oluşan bozulmalar doğada nitrat kaynaklı kirlenmelerinin nedenleridir. Geniş
alanlara yayılabilen kirleticiler arasında nitrat, çevrenin kirletilmesinde
önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir (Almasri, 2007 ve Liu ve Ark.,
2005).
ELMADA TAT; RENK, DEPOLAMA ÖMRÜNÜN AZALMASI, BENEK VE MANTARŞALMANIN
NEDENİ
NİTRAT
Tarımsal
üretimde; azot miktarı optimum düzeyin üzerine çıktıkça, meyve rengi azalır ve
olgunlaşma gecikir. Meyvelerde kırmızı çeşitler daha az kırmızı, sarı
çeşitlerin yeşil olma eğilimi vardır ve elma ve armutlarda tat ve depolama ömrü
azalır. Bundan başka elma ve armutlarda azotun fazlalığı kalsiyum alımını
engellediği için üreticilere büyük zararlara uğratan mantarlaşma ve acı beneğe
sebep olur (http://ec.europa.eu/ agriculture/envir/nitrates/index_en.htm -). Bu
nedenle göldeki ve tarım topraklarındaki azot, nitrit azotu ve nitrat
türevlerinin miktarı önemlidir. Tarımsal kaynaklı nitrat kirliliğine karşı,
göller bölgesi suların korunması için; ayrıca bitkisel gıdaların hasat zamanı,
yetişme koşulları (sulama, toprak, gübre kullanımı v.b.), ürünün yapısı ve
çeşidi, nitrat ve nitrit miktarını etkilemektedir. Yıllardır dile getirdiğimiz, tarlan, toprağın,
suyun temiz olursa, ürünün, sağlığın temiz olur, ürününü rahatlıkla her yere
satabileceğinden kazancın artardan, kastettiğimiz temel ilke budur.
Gölde, tarım
topraklarında, dere ve çaylarda Nitrat fazlalığı var
..
Nitrata hassas Eğirdir Gölü havzasında
dünden bugüne yapılan tarımla elde edilen kazançlar; kaybedilen toprak, ürün,
su kayıpları karşısında gölde bir damla kadardır. Bu nedenle yeni çıkarılan
yasa ve yönetmelikler İYİ TARIM HASSAS BÖLĞE uygulamalarını yerine getirmeyen
üreticilere cezai yaptırım ve süspansiyon uygulamama gibi yaptırımlar
getirmektedir. Yönetmenlik önemlidir ve havzada mutlaka uygulanmalıdır. Yoksa
doğal kayıpların yanı sıra, yenilen içilen her şeyde kanserojen madde miktarı
giderek artacaktır.
NİRATLA MÜCADELEDE
EN ETKİLİ YÖNTEM,
NİTRAT OLUŞUMUNU
ENGELLEMEK
Niratla mücadelede;
Denitrifikasyon ( nitrat ve nitrit bileşiklerinin, anaerobik koşullarda
mikroorganizmalar tarafından redüksiyona Uğratılarak elementer azota
dönüştürülmesi olayı ) yöntemleri oldukça pahalıdır ve ileri derecede teknik
bir işlemdir. Dolayısı ile bu konuda en etkili yöntem, ETKENİN OLUŞMADAN YOK
EDİLMESİDİR, yani nitrat kirliliğine neden olan kaynakların kontrol altına
alınmasıdır. Nirat oluştuktan sonra çözüm çok güçleşmektedir. Etkenin oluşmadan
engellenmesinde: Tarımın şekli öne çıkmaktadır. Bunun yanı sıra nitrat
oluşumuna neden olan diğer faktörler kontrol altına alınmalıdır.
İYİ TARIM YÖNTEMLERİ ÇOK ÖNEMLİ
* İyi
tarımda; Toprağa uygulanacak gübre miktarı; İYİ TARIM UYGULAMALARI KODUNA UYGUN şekilde, nitrata hassas bölgenin
toprak şartları, toprak tipi, eğimi, iklim şartları, yağış miktarı ve sulama,
arazi kullanımı, mevcut tarımsal uygulamalar, bitki rotasyon sistemleri ile
bitkilerin öngörülebilen azot gereksinimleri ve topraktan ve gübrelemeden
bitkilere gelen azot miktarı arasındaki dengeyi gözetecek şekilde
sınırlandırılmaktadır.
*Havza
alanı içinde kirletici kaynaklar (atıklar vb) belirlenmeli ve faaliyetler
kontrolü yapılmalı, özellikle tarımsal alanda organik gübre ve bitki koruma ilaçları
kullanımının - tarımsal girdilerin kontrolü sağlanmaktadır.
*Pek çok havzada aşırı kirlenmelerin sonucu
olarak su kalitesi değerlerinin sürekli kötüye gittiği görülmektedir yasalar-
güç -kullanarak havza alanının korunması zorlayıcı bir önlem olmalıdır.
*
Havzada ALTYAPI ve SOSYAL HİZMETLERİN götürülmemesi yolu ile caydırıcı önlem
alınması gerekmektedir.
*Göl-su
kaynakları- kıyı- havza alanında yerleşimi engelleyici önlemler ile havza
alanının korunma altına alınmalıdır.
*Yerleşik
tarımsal kirliliğe neden olan aşırı gübre ve tarım ilacı kullanımı
sınırlandırılmalı ve bu konuda üreticilerin bilinçlendirilmesi için
DENETİM-EĞİTİM programları düzenlenmelidir/artırılmalıdır.
Pestisitlerin
sadece gerekli olduğu durumlarda kullanılması,
Pestisitlerin
Kullanım talimatlarına göre zamanında ve gereken oranda kullanılması,
Pestisitlerin sadece hedef bölge
için kullanılması,
Pestisit uygulamasından sonra
sulamadan kaçınılması ve Entegre(bütünlük) Mücadele Yöntemleri uygulanmalıdır.
Bu
kısıtlamalar GAP (Good Agricultural Practice - İyi Tarım Uygulamaları)
kuralları dahilindedir ve bu nedenle üreticilerin uymaları gerekmektedir
(http://ec.europa.eu/ agriculture/). Bu kısıtlamalara uymayan çiftçiler Hükümet
tarafından cezalandırılabilir.
