TİCARET -4-
SANAL ALIŞVERİŞ
Günümüzde bilgisayar sistemlerinin gelişmesi ile birlikte sanal alışveriş merkezleri kurulmaktadır. Bu alışveriş merkezlerinde tüketici ekrandan ürünün özelliklerine göre seçimini yapar. Ürün adresine gelir. Bu kolaydır. Zahmetsizce evinizden sipariş verebilirsiniz. Beynimiz buna hazırdır. Kolayı seçer en iyisini yaptığınızı sanırsınız. Ürün ayağınıza gelince hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Ürün beklediğiniz gibi değildir. Algı yanılması vardır. Bu tür durumlarda ürünün belli başlı özellikleri verilir. Tüm özelliklerini yazmak her zaman mümkün değildir. Sanal görüntü gerçek görüntü ile örtüşmemektedir. Ürünü görmek, hissetmek ile bir çok bilgiyi kıyaslamak imkanına kavuşuruz. Bilgiler çağrışım yaptırır, eksik taraflarını ortaya çıkarırsınız. Değerlendirme fırsatını kullanırsınız. Ürünü görünce ne hissettiğinizi bilirsiniz. Beyin sanal görüntülerde, boşluk yaratan görüntü ve bilgileri istediği gibi tamamlar. Yani hortum görürseniz fil zannedersiniz. Ağacın arkasına gizlenmiş bir şeyin farkında olursunuz. Evet kuyruk var, tilki zannedersiniz. Aslında tavşandır. Beyin eksik özellikleri daha önceki bilgilere göre tamamlar. Bu boşluk doldurma işlemidir. Beyin bunu yapmakla yine enerji tasarruf edecektir. Bu bütünleştirme işlemi beynin paryetal korteksinde oluşmaktadır. Eğer sanal alışveriş merkezi güvenilir değilse ürün teslim edilmeyecektir ya da fazladan bilgi sizden istenebilir kısacası dolandırıcılık ortaya çıkabilir. Akıl takılması dediğimiz, yanlış ilişki yönlendirme olabilir. Çünkü internetten alışverişte kararlar sn.’ler altında verilmektedir. Biliyorsunuz sn.’lerin altında farkındalık oluşmuşsa bu tür bilgilere önceden hazırlıklı olmak gerekiyor.
KARAR VERMEDE ZORLUK
Bir planınız var, bütçenizin uygun olduğu zaman bir ürün alacaksınız. Bir ihtiyaçtır. Planda ihtiyaçtan doğar. Beyin devreleri Dorsalateral Prefrontal korteks (DLPFK), (alın arkasındaki bölge) devreye girer. İhtiyacımızı giderecek ürün hakkında bilgi sahibi olmalısınız ki seçiminiz kolay olsun. Ürün seçiminde hata yapma korkusu ya da yanlış seçimde eleştirilme korkusu ya da eleştirilme tedirginliği, sizi birileri tarafından onaylanma ihtiyacını doğurur. Konu hakkında bilgi sahibi olmayan ama kendisini yakın hissettiğiniz birisi sizi teselli ederek endişenizi giderir. Beyinde insula devreye girmektedir. Duygusal olarak yakın olduğumuz birisini, bu konuda bilgisi olan birisine tercih edebilirsiniz. Duygusal olarak endişenizi giderecek kişinin tasdikiyle ürünümüze alışırız. En iyi seçim olmayabilir ama sizi tatmin etmiştir. Telkine açık insanlarda ACC (anterior singulat kortex) -> DLPFK (dorsa lateral prefrontal kortex) -> VLPFK (ventro lateral kortex) bağlantısı duygusal durumlarda işlevsiz kalabilir. Bağlanma durumunda oksitoksin fazlalığı; akıl yürütmeyi işlevsiz kılıp yanlış sonuca götürecek olsa da duygusal bağ kurulduğu ya da güven kazanıldığı için insanların sözüne inanabilir. Örneğin; böyle bir kişiyle alışverişe çıkıyorsunuz, ‘ödül almış’ ürünü beğeniyorsunuz ama yanınızdaki kişi herhangi bir sebepten beğenmediğini ima ederse, beğendiğiniz ‘ödül almış’ ürünü almazsınız. Aynı zamanda size yardım edeceğini açıklayan ya da ödüllü soru ile ürün kazandınız, ödülü almak için posta parası havale edin diyen kişilerin inanma eğilimini de açıklıyor. Şapkadan tavşan çıkarmanın gerçek olduğunu inanma eğilimi de buna güzel bir örnektir. Bu tür illüzyonlar beynin görme ve algılama boşluklarından kaynaklanan el çabukluklarıdır. Bu da halk arasındaki kahve falının neden yaygınlaştığının gösterir.
devam edecek