MİLLİ MÜCADELE’DE EĞİRDİR MENZİLİ VE EĞİRDİR BAHRİYE MÜFREZESİ --3-
BİRİNCİ BÖLÜM -1-
Bu çalışmamıza konu aldığımız “Milli Mücadele’de Eğirdir Menzili ve Eğirdir Bahriye Müfrezesi” işte bu karar çerçevesinde ortaya çıkmıştır.
1.1. Eğirdir’in coğrafi konumu ve Menzil Örgütü’nün kurulması :
Eğirdir, Güney Anadolu’yu bir uçtan diğer uca kaplayan Toroslar’ın batısında; yer yer 3.000 m.’ye ulaşan dağlar, yaylalar ve göller arasında; o günlerde 7987’si kadın, 8007’si erkek toplam 16894 Müslüman, 539’u kadın, 577’si erkek, 1116 Hıristiyan olmak üzere toplam 18010 kişi yaşıyordu. [3]
Denizden 948 m. Yüksekliği ve kendine özgü iklimi, 968 km2’lik yüzölçümü, 50 km. uzunluğu, yer yer 2 ile 10 km. arasında değişen genişlikteki gölü ile tarih boyunca doğudan batıya, kuzeyden güneye hareket eden bir çok kavmin ve kültürlerin kavuşup çözüldüğü,çözülüp kavuştuğu yörelerden biridir.
1912 yılında ulaşıma açılan İzmir – Aydın – Denizli – Dinar demiryolu hattının Eğirdir’e ulaşması nedeni ile burası çok önemli bir “taşıma ve ulaşım noktası” haline gelmiştir. [*]
1914 yılından itibaren “Fransız Şimendifer İşletme Kumpanyası”nın Eğirdir Gölü üzerindeki “Ulaşım İmtiyaz Hakkı”nı ele geçirmesinden sonra 100 tonluk bir Römorkör ile yine bu Kumpanya’nın 51 tonluk mavnaları göl üzerinde her türlü mal ve insan taşımacılığı yapmağa başlamıştı. Odun ile işletilen ve saatte 8 mil hızla seyreden römorkör, günde 24 saat seferde kalıyor ve her defasında 400- 500 kişi taşıyabiliyordu. Eğirdir ve çevre halkının 108 tonluk çeşitli büyüklükteki mavna ve kayığı da bu taşımacılık hizmetlerinde önemli rol oynuyordu. [4]
Konumuzun başlangıcı olan 1921 yılına geldiğimizde Eğirdir – Höyük (Gelendost), Eğirdir - Aşağıkaşıkara (Yalvaç), Höyük – Aşağıkaşıkara iskeleleri arasında her gün 180 –200 tonluk nakliyat ve sevkiyat yapılmaktaydı. [5]
Kurtuluş Savaşı süresince Eğirdir’in işgale uğramamış olması, bunun yanında işgal bölgeleriyle her türlü irtibatın kurulabilir mesafede bulunması; Batı Anadolu’yu Orta ve Güney Anadolu’ya bağlayan Telgraf, Telefon hattı ve Posta dağıtımının en kolay ve güvenilir bir biçimde Eğirdir üzerinden yapılabilir oluşu Milli Mücadele’de Eğirdir’in önemini artıran etkenlerdir. Bu konumu nedeniyle Eğirdir lojistik, destek ve istihbarat çalışmalarında tam bir “Menzil Noktası” ve “ Siyaset Merkezi” durumuna gelmiştir.
O günlerin Eğirdir’in de Posta – Telgraf Müdürü olan Süleyman Sukuti Yiğitbaşı durumu şöyle anlatmaktadır: (Özetle) “ ... Milli Mücadele günlerinde Birinci Ordu Menzil Müfettişliği’nin bütün teşkilatıyla Eğirdir’e taşınması üzerine burada çok büyük bir hareket başladı. Tüm personel gece gündüz. İzmir dolaylarından Konya ve Antalya’ya, Ankara’ya gidecek olan ordu ve halka ait yüzlerce,binlerce paket para ve mektup hiçbir aksaklığa yer vermeden yerlerine ulaştırılıyordu. O günlerde aylarca başımız yastık görmedi...” [6]
1.1.1. Eğirdir Menzil Hat Komutanlığı’nın kurulması :
Genelkurmay Başkanlığı’nın 15 Ekim 1921 tarihli emirleri doğrultusunda oluşturulan Akşehir – Eğirdir – Dinar Menzili’ne bağlı olarak 18 Kasım 1921 günü “Eğirdir Menzil Hat Komutanlığı” göreve başladı. [7] ( EK:1)
_____________________
[3] Böcüzade Süleyman Sami – Isparta Tarihi,s.60
[4] Türk İstiklal Harbi,Deniz Cephesi ve Hava Harekatı,Genelkurmay Basımevi,C.5,s.72
[5] a.g.e.s.72
[6] Süleyman Sukuti Yiğitbaşı,Eğirdir Felakabat Tarihi,Çeltut Matbaacılık Koll.Şti.İstanbul-1972,s. 183-184
[7] Türk İstiklal Harbi.c.2,6.Kısım,1.Kitap,Büyük Taarruza Hazırlık ve Büyük Taarruz,s.237-238
[*] Eğirdir Gölsesi Gazetesi,25 Haziran 1959,Etem Kartal,”İstiklal Harbi müddetince Eğirdir,çok önemli işler gördü...” dediği Milli Mücadele Anıları, Yayına hazırlanmakta olan “Milli Mücadele Günleri ve Eğirdir Bahriye Müfrezesi” adlı kitabımızda yayınlanacaktır. R.B.
devam edecek