TARSU -2-
-2-
EĞİRDİR’DE İLK SOĞUK HAVA DEPOSU
Eğirdir’de
elma üretimi 1970 yıllarına gelindiğinde bir hayli ilerlemiş durumdaydı.
Isparta bağ ve bahçelerinde elma yetiştiriciliği yokken Eğirdir yurt içine elma
verir durumdaydı. Türkiye’nin büyük kentlerinde satılan Niğde elmasının yanında
Eğirdir elmaları da yer almaya başlamıştı. Türkiye elma pazarı bu iki elmanın
çarpışmasına sahne oluyordu. Bu yüzden Niğde’ye giden bir kısım elma tüccarı
Eğirdir’e yönünü çevirmişti. Eğirdir, tüccar ile tanıştı.
Ancak
burada derinliği bilinmeyen bir sorun vardı. Üretici elmayı nasıl koruyacağını
bilmiyordu. Eylül ve ekim ayında Eğirdir’e gelen tüccar elmayı bahçede,
ağaçtayken alıyor ve sandıklamayı da bahçede yapıyordu. Elmanın iyisini ve
irisini alan tüccar kalan elmayı almıyordu. Üretici ise kalan elmayı dağ
eteklerine veya su kanallarına döküyordu. Emeğin ve üretimin yarısı heba
oluyordu. Malını bahçede satamayanların malları ise bahçede kaldığı için elma
niteliklerinden çoğunu yitiriyor ve değerinden daha aşağıya satılıyordu. Daha
da kötüsü, üretici elma elimde kalacak korkusu ile elmasını tüccara ucuz fiyata
veriyor asıl parayı tüccar kazanıyordu.
Eğirdirli
üretici pazarlamayı henüz bilmiyordu.
Buna
bir çözüm bulunmalıydı. Elmanın merkezi Niğde bu konuda ne yapıyordu? Tüccar
deneyimli Niğde, Eğirdir’den iki, üç misli parayı nasıl kazanıyordu? Niğde
kazanıyordu çünkü Niğde, elmasını, patates ve soğanını koyabileceği doğal
buzhanelere sahipti. Niğde’nin birçok yeri kayalıktı ve evlerinin altları ve
kayalık alanlar kiler denilen kaya oyukları ile doluydu. Buralar yaz ve kış buz
gibi olur ve Niğdeli bütün erzaklarını buralarda saklardı. Elmayı da… Bu yüzden
Niğde’de kış ortasına kadar elma bulunurdu. Dolayısıyla Niğdeli üretici
tüccarla pazarlık yapabilme imkanına sahipti.
Fakat
Eğirdir böyle bir durumdan yoksundu. Elma toplandıktan sonra en geç on beş
yirmi günde elma Eğirdir’den çıkmalıydı. Yoksa, bekleyen elma daha ucuza
satılırdı. Bunu bilen tüccar işi yokuşa sürer ve Eğirdir elmasını ucuza almaya
çalışırdı. Bunda da başarılı olurdu. Eğirdirlinin eli tüccara mahkümdü. Duruma
bir çözüm getirmek ve üreticinin malını koruyarak elmanın öldüm fiyatına
gitmemesini sağlamak gerekirdi. Fakat Eğirdir’in Niğde gibi doğal soğuk hava
depoları yoktu. Ne yapılmalıydı? Çözüm neydi?
devam edecek