DEMOKRASİ HALİ-6
DEMOKRASİNİN ARAÇLARI
Adları farklı olan birçok siyasi sistemde demokrasinin oluşmasını ve gelişmesini amaçlayan kurum ve oluşumlar vardır. Devlet anayasaya sahiptir. Siyasi partiler kurulur. Önemli olan sistemin adı değil sistemdeki kurumlar arası ilişkilerdir.
Parlamento
Demokraside MECLİS, rekabet ve eşit oy ilkeleriyle halkın temsilcileri tarafından oluşturulan kurumdur. Bu kurum, ülkelerde TEK MECLİSLİ SİSTEM, ÇİFT MECLİSLİ SİSTEM, BAŞKANLIK SİSTEMİ olarak uygulanmaktadır. Temsil, meşruluk, güçler ayrılığından gelen yasama ve denetleme, meclislerin işlevleridir.
Siyasi Partiler
Meclisteki temsil işlevinin aracı siyasi partilerdir. Demokratik ülkelerde bireylerin aktif siyasete katılma alanlarından en önemlisi olan siyasi partiler, seçim sistemlerine göre iki partili sistem ya da çok partili sistem içinde yer alır.
İngiltere’de iki partinin ağırlıklı olduğu bir sistem vardır. Orta alanda bir yoğunlaşmaya yol açan o alandaki seçmenlerin çoğunluğudur. Her bir partinin çok sayıda görüşü temsil ettiği düşünülen bu sistem, daha radikal düşünceleri dışlama eğilimindedir.[30]
Çok partili siyasi sistemlerde ise dinsel, etnik veya sınıfsal düşüncelerin de doğrudan temsil edildiği görülür. Halk egemenliğinin meclise yansıma oranı yüksektir. Mecliste farklı görüşlerde bulunan birçok parti olduğu için istikrarın sağlanmasının güçleştiği görüşü sisteme eleştiri getirmektedir.
Anayasa
Bir devletin temel kurumları nasıl işleyecektir? Kişisel hak ve özgürlükler nasıl belirlenecektir? İktidarın yetkileri nelerle sınırlıdır? Bu soruların yanıtlarının verildiği yazılı devlet belgesine anayasa diyoruz. Anayasa, demokrat düşünürler tarafından, çoğunluğun tiranlığını engelleyecek bir devlet organı olarak kabul edilmektedir.
Sivil Toplum Örgütleri
Sivil toplum örgütleri demokrasiyle ortaya çıkmamıştır. Ancak demokrasiyle önem kazanan örgütlenmedir. ’Sivil toplum, modern manada anlamını demokrasi ile kazanırken, demokrasi de katılım problemlerin çözümünü sivil toplum ile sağlamıştır’ [31] Ortak amaçtaki bireylerin oluşturdukları örgütler, seslerini ve isteklerini daha fazla duyurabilirler. Bu sayede demokrasiye katılımın güçlendirilmesi, halkın temsilcilerinin kendi amaçları doğrultusunda denetlenebilmesi ve bu kendi amaçlar doğrultusunda kamuoyu yaratılması sivil toplum örgütleriyle mümkün olur.
Larry Diamond’a “sivil toplumun bu çoğulcu yapısı, siyaset alanını kontrol altına almaya çalışan etnik, dinci, devrimci ya da otoriter örgütlenmelerle anlaşamaz hale getirir.”[32]
Kolluk kuvvetleri
Devlette; dış tehlikelere karşı ordu, iç düzen için polisin silah tekelinin bulunması onları demokrasi için gerekli kılar. Ancak demokrasiyi kaldırma veya kesintiye uğratma güçleriyse tartışma konusudur. Gelişmiş demokratik ülkelerde sivil siyasetçiler, hem hukuken hem de fiilen ordunun üstündedir. Ordu siyasi karara olabildiğince az katılır. Sivil siyasetçinin üstünlüğü Soğuk Savaş döneminden sonra artmaya başlamıştır.
Demokrasi alanında yeterince gelişmemiş ülkelerde ordu; “Genellikle ekonomik gerilik, iç karışıklıkların artması, sivil yönetimin meşruluğunu kaybetmesi, ordu ve hükümet arasındaki ihtilaf ya da uluslararası kamuoyunun darbe yönündeki olumlu yaklaşımı gibi sebeplerle siyasete müdahale eder.'[33] Danışma kurullarıyla doğrudan ya da dolaylı olarak karar alma mekanizmasının içindedir. Ülkedeki kurumlar arasında en ileri teknolojiye sahiptir. Modern dünyaya en yakın olan kurumdur.
Aristo’nun “Bizi, muhafızlardan kim koruyacak?” sorusuyla başlayan kaygıs, “Polis, yönetici sınıfın çıkarlarına hizmet etmeye başlarsa ne olur?” sorusuyla sürerken siyaset bilimciler bunun yanıtını bulabilmişler midir? Polis gücünce demokratik hak ve özgürlüklerin kısıtlanmaması, gerektiğinde polisin yargıya hesap verebilmesi demokratik düşünürlerde ortak tavırken bunun şekil ve esası konusunda görüş ayrılıkları yaşanmaktadır.
KAYNAK: Wikipedia Özgür Ansiklopedi
30. Anthony Giddens, ‘’Sosyoloji’’, Ayraç Yayınevi, Ankara, 2000, s:367
31. Osmangazi Üniversitesi kongre tutanakları
32. Larry Diamond, Rethinking civil society: Toward Democratic Consolidation. Journal of Democracy
33. Andrew Heywood, 'Siyaset', Liberte yayınları, 2006, s:548
(Devam edecek)