DEMOKRASİ HALİ-1
DEMOKRASİ KAVRAMI
Bir organizasyonda yer alan bütün üyelerin ya da devlette vatandaşların politikayı şekillendirmede eşit hakka sahip olduğu bir yönetim biçimine demokrasi adı verilmiştir.
Yunanca dimokratia (dimos= halk zümresi, ahali + kratos= iktidar) sözcüğünden türemiştir. Dilimize ise Fransızca démocratie sözcüğünden geçmiştir. Demokrasi, devlet yönetim biçimi olarak değerlendirilir. Ancak Üniversiteler, işçi ve işveren organizasyonları, diğer sivil kurum ve kuruluşları da demokrasi ile yönetilebilirler.
Demokrasinin doğuş yurdu Eski Yunan’dır. Aristo ve Eflatun tarafından eleştirilen demokrasi, halk içinde "ayak takımının yönetimi" gibi bir kavramla da nitelendirilmiştir. Diğer yönetim biçimleri arasından sıyrılmayı başaran demokrasi günümüzde en yaygın devlet sistemi haline gelmiştir. Siyaset bilimciler hangi sistemin daha iyi işlediğinden değil hangi demokrasinin daha iyi işlediği tartışmalarına girmişlerdir. Liberal, komünist[1], sosyalist[2], muhafazakâr[3], anarşist[4] ve faşist[5] düşünürler kendi demokratik sistemlerinin erdemlerini ön plana çıkarmaya çalışmışlardır. Bu yüzden demokrasinin farklı tanımları doğmuştur.
Demokrasinin kapsamı üzerinde süren günümüz tartışmalarının nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
· Ülkelerdeki bazı kurumların görüşlerini haklı çıkartmak adına demokrasi tanımını kullanmaları,
· Demokratik olmayan devletlerin (iktidarların) kendilerini demokratik olarak tanıtma çabaları,
· Genel bir kavram olan demokrasinin anayasal demokrasi, sosyal demokrasi, liberal demokrasi gibi kavramlarla kullanılması…
Bu tartışmalara ek olarak demokrasiye yüklenen farklı atıfları(*) da şu şekilde sıralayabiliriz:
- Çoğunluğun yönetimi[6]
- Azınlık haklarını güvenceye alan yönetim;
- Fakirin yönetimi;
- Sosyal eşitsizliği yok etmeye çabalayan yönetim;
- Fırsat eşitliği sağlamaya çalışan yönetim;
- Kamu hizmetinde bulunmak için halkın desteğine dayanan yönetim.
Seçim (seçme ve seçilme hakkı), demokrasinin vazgeçilmez unsurudur.
HALK KAVRAMI
Çoğunluk, azınlık, fakir veya zengin olsun demokrasilerin ortak yönü halka dayanmasıdır. Günlük hayatta halk kavramının, bir ülkede yaşayan tüm insanları kapsadığı düşünülür. Demokrasi tarihindeki uygulamaya bakıldığında bu kavramda sınırlamalar görülür. Günümüze doğru kavramda genişleyerek ilerleme söz konusudur. Örneğin Fransız Devrimi’nden sonra yapılan seçimlerde oy verme hakkı, yalnız belli miktarda vergi verebilen Fransız vatandaşlarına tanınmıştı. ABD’nin güney eyaletlerindeki siyah ırkın ilk kez oy kullanabildiği tarih 1960'lardır.[7] Kadınlara seçme hakkı ilk kez 1893’te Yeni Zelanda’da verilmişti. 20. Yüzyıldan önce hiçbir ülkede seçimlere tam katılım hakkı verilmemişti.[8] Halkı oluşturan bireylerin öz iradelerinden kaynaklanan uyuşmama durumunu da dikkate aldığımızda halk çoğunluk anlamına dönüşür.
Demokraside temel dayanak halkın kendi kendini yönetmesidir. Halk adına karar alacak kişileri belirleyen seçim (seçme ve seçilme hakkı), halkoylaması (doğrudan etki), miting, gösteri demokrasinin gerçekleşme alanlarıdır.
KAYNAK: Wikipedia Özgür Ansiklopedi
1. Genbilim
2. Güçlü Türkiye Partisi
3. Adalet ve Kalkınma Partisi
4. Aşırı Demokrasi Olarak Anarşi (Erişim tarihi:29.02.2008)
5. Anthony Arblaster, Demokrasi, Doruk Yayımcılık, s:79
6. Demokrasi ve yargı (Erişim tarihi: 2 Eylül 2010)
7. Kara Panterler Partisi eski liderlerinden Bin Vahad ile röportaj erişim tarihi 18 Temmuz 2008
8. http://www.wilsonsalmanac.com/womens_electoral_chronology.html Wilson's almanac
(*)atıf: Bir şeyin oluşunu başka bir şeyin sonucu diye sayma veya bir şeyi falan şeyin sonucu sayma (TDK Sözlüğü- Ankara-1960)
(Devam edecek.)