3. BÖLÜM
(-1-)
BEYNİN KULLANMA KILAVUZU
İnsan hayatını kolaylaştıran her mekanik ya da elektronik cihazdan en yüksek faydayı elde etmek kullanımını ve detaylarını bilmek durumundayız. Cihazın yanlış kullanımı fayda yerine zarar verebilmektedir. İnsan kendini bilmektedir ve kendini tanıdığını düşünür. Çevresiyle ilişki içerisinde, sosyal bir varlık olan insan bu becerisini nasıl kullanabilmektedir. Acaba her şeyin farkında mıdır? Bakar ama görür mü? Bu noktada yeteneklerini bilmesi ilişkilerde azami fayda elde etmesi açısından önemlidir. Bedenin kumanda merkezi beynin nasıl çalıştığını bilmesi farkındalık açısından önemlidir. Beyinden azami fayda elde etmek için, doğum öncesi ve doğum sonrasının önemi büyüktür. Ergenlik çağına kadar ailenin ve çevrenin beynin gelişiminde bire bir faydası vardır. Birey ergenlikten sonra bu özelliklerini, çevreyle ilişkisinde kullanacaktır. İşte burada insan, kendi beyninin kullanım kılavuzunu anlamak ve uygulamak için çaba sarfedecektir.
Beynin kullanım kılavuzunu; tanım ve kullanım, kullanımı da akıl ve sezgi olarak ayırmak uygun olacaktır. Tanım; bebeklikten (0-3) yaş ve (4-18) yaş evresini kapsar. İlk evre (0-3 yaş) beyin sinirsel faaliyetlerinin yoğun olduğu, ve annenin öneminin büyük olduğu evredir. İkinci evre (4-18) aile ve çevrenin önemli olduğu dönemdir. İkinci evrede beyin şemalarının – duygunun ve benliğin tanımlandığı dönemdir. Beynin tanımdan kullanıma geçtiği ergenlik (18-25) dönemi, birinci dönemde oluşan yoğun sinirsel bağların budandığı ve kişiliğin oluştuğu devredir. Tanım da ikinci dönemin sağlıklı olması büyük ölçüde birinci döneme bağlıdır. Beynin kara kutusu olarak tanımlanan duygu merkezlerinin olduğu (limbik sistem), sezginin oluşumunda büyük rol oynayan, aklın ve bilincin oluşmasında büyük katkısı olan sistemdir. Kara kutu daha çok ergenlik öncesi oluşur. Burada anne büyük rol oynar. Olumlu duyguların ve bağlılığın oluştuğu dönemdir. Akıl bölümü olarak adlandırılan; bilişte, mantıkta ve en önemlisi dilde büyük rol oynayan korteks (/kabuk) bölümüdür.
Beynin yapısını anlamak, ilkönce insanın kendisini anlamasını getirir. Olaylar, kişiler ve nesneler karşısında farkındalık yaratır. Başkasını anlamasını, toplum içerisindeki davranışlarını kontrol etmeyi sağlar. Aynı zamanda üzüntü ve stres karşısında; denetimi ele almayı kolaylaştırır. Vücudun sıhhatini korumayı, sağlık için duyarlı davranmaya yol açar. İnsan bazen uçlarda gezinmeyi sever. İnsan yapısı, beynin işleyişi her zaman dengeyi gözetir. Satın aldığımız hemen her şeyin bir kullanma kılavuzu vardır. Acaba insan, kendi kullanma kılavuzunun ne kadar farkında?
Beyin, vücudun ana kumanda merkezi, davranışların, düşüncenin, aklın kontrol merkezidir. Beynin çalışma biçimini anlamaya çalışırken evrimsel olarak düşünmek, gelişme ve çalışma sistematiğini bilmeyi kolaylaştırır. Evrimsel felsefe, sorulara yanıt vermenin bir yönüdür.
devam edecek