YENİŞARBADEMLİ DÜNYA LİTERATÜRÜNE GİRDİ
Çankırı
Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Orman Botaniği
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serhat Ursavaş, Isparta
Yenişarbademli Pınargözü mağarasında yeni bir kara yosunu türü keşfetti.
Yrd.
Doç. Dr. Ursavaş, Isparta Yenişarbademli bölgesinde bulunan Pınargözü
Mağarası'nın ağız kısmında incelemeleri sırasında kara yosunu olarak bilinen
"Cinclidotus"un yeni bir türüne rastladı.
Kara
yosunun ilk kez bulunan bir tür olduğunun tespit edilmesinin ardından Ursavaş,
bu türe, 2010 tarihinde Bolu'da geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını
kaybeden İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asuman Efe'nin ismini yaşatmak için "Cinclidotus
Asumaniae" adını verdi.
Ursavaş,
yaptığı açıklamada, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Barbaros Çetin ile yaptıkları incelemeler
sırasında yeni bir kara yosun türü keşfederek dünya literatürüne kazandırdığını
söyledi.
Türkiye'de
Toroslar ve Kızıldağ Milli Parkı'nın 122 önemli bitkiyi barındırdığını ifade
eden Ursavaş, şöyle konuştu:
"Torosların
kuzey yamaçlarında araştırmalar yaptık. Bu bölge endemik bitki açısından çok
zengin. Bu çalışma doktora tezimin konusu oldu. Yaklaşık 3 yıl kadar arazide
çalışmalarım devam etti. Çalışmalarım esnasında 'Cinclidotus'un yeni bir
türüyle karşılaştım ve araştırdım. Bulduğum yosun diğer 'Cinclidotus'
türlerinden çok farklı özelliklere sahipti. Yosunu yurt dışına gönderdik. Alman
biyologlar kara yosununu inceleyip türün dünyada sadece Türkiye'de olduğunu
belirledi. 'Cinclidotuslar'ın gen kaynağı Türkiye olarak bilinir. Dünyaya
Türkiye üzerinden yayıldığı düşünülüyor. Amerika kıtasında bu tür yok.
Afrika'nın az bir kesiminde ve Avrupa'da yayılmış durumda ama sayıları 3-4 türü
geçmiyor. Ülkemiz de daha önce 8 türle temsil ediliyordu, şimdi 9 oldu."
Ursavaş
, "Cinclidotus"ların genellikle dere içerisinde, kaya üzeri ve kütük
üzerinde bulunabilen bir tür olduğuna işaret ederek, "Bulduğum tür ise
soğuk bir akarsu içerisinde kaya üzerinde 6 santimetre uzunluğunda çok kuvvetli
dallanma yapısı olan bir yosun. Son dönemlerde kara yosun çalışması yapanların
sayısı artıyor. Böylece çok farklı türlerin bulunacağını düşünüyorum" diye
konuştu.
Geçmişte
kara yosunlarının yastık kılıfların içerisinde ya da tabut ve beşiklerdeki
çatlakların tıkanması gibi amaçlar için kullanıldığını vurgulayan Ursavaş,
günümüzde ise bahçecilikte, ambalaj materyali olarak ve saksı bitkilerinde
ticari amaçla kullanılmalarının yanında güzel sanatlar ve el sanatlarında da
bir nesne üzerinde süs eşyası olarak yosunlardan faydalanıldığını dile getirdi.
Ursavaş,
kullanım alanları oldukça fazla olan kara yosunlarının ülkelerarası ticaretinin
de yapıldığını, son yıllarda ticari olarak internet üzerinden kara yosunlarının
satışının da arttığını kaydetti.
Kara
yosunları
Sucul
yaşamdan karasal yaşama geçişi oluşturaan bu bitki grubu üyeleri genellikle
nemli bölgelerde yayılış gösterirler. Bu ortamlarda gelişmelerinin nedeni üreme
evrelerinde muhakkak suya gereksinim duymalarıdır
İlkel tipleri bulunduğu gibi, çiçekli bitkilere benzer yapılar
gösterecek kadar gelişmiş olanları da varolan karayosunlarının çoğunda, ince
bir gövde ve bunun üzerinde tek sıralı hücre katmanlarından oluşan ilkel bir
yaprak ve ortama tutunmayı sağlayan rizoidleri görmek her zaman olasıdır.